Je kunt er niet omheen: elk project moet een naam hebben. Schrijfprojecten dus ook. "Nieuw project" of "roman" vind ik wat te algemeen. Toch begon mijn allereerste boek ooit als… Manuscript. Gelukkig kwam de naam Aprilse Grillen al vrij snel bovendrijven – en die is gebleven.
Van werktitel naar wowtitel: soms snel, soms traag
Soms weet ik het meteen, soms duurt het tot het allerlaatste moment. Wortels van Cement begon als Namen Noemen; een titel die inspeelde op het thema van waarheden uitspreken en iemand ontmaskeren. Maar gaandeweg merkte ik dat het verhaal meer vertelde over afkomst, geschiedenis en onzichtbare banden. De uiteindelijke titel legt dan ook andere accenten: hij gaat dieper en legt wortels bloot.
Wat een titel zegt (of net niet)
Een titel is zelden neutraal. Een Stevige Linker, mijn oorspronkelijke titel voor het non-fictieboek over de geschiedenis van onze lokale scoutsgroep, was voor ingewijden een herkenbare knipoog. Scouts groeten immers met hun linkerhand en steken, afhankelijk van het aantal beloftes dat ze hebben afgelegd, een aantal vingers van de rechterhand in de lucht. Maar voor buitenstaanders klonk het nogal agressief. Ik koos uiteindelijk voor In Vogelvlucht; een titel die zowel past bij de groepsnaam (De Reigers) als bij de structuur van het boek.
Soms vergeet je de werktitel
Bij Rune weet ik het dus écht niet meer. De werktitel is me compleet ontschoten. Wat ik nog weet: in de eerste versie droegen alle personages een andere naam. Pas vrij laat in het schrijfproces heb ik alles aangepast. Het boek is gebaseerd op ware feiten, maar de uiteindelijke titel, Rune, is symbolisch gekoppeld aan een ander verlies. (Achteraf gezien was dat een ontzettend heftige periode qua niet-natuurlijke overlijdens.)
En soms komt de (werk)titel eerst
Niet alles moet groeien. Ik Zen heette van bij het prille begin zo. Misschien was de titel er zelfs al vóór het idee van het boek helemaal vorm kreeg. Het kan dus ook andersom: dat de titel jou kiest, in plaats van jij de titel.
Kort en krachtig
Mijn eerste kortverhaal, Café De Veilige Haven, begon gewoon als Kerstverhaal. Het volgende kerstverhaal, Hilsen fra Norge, begon als Kerstverhaal 2024. Mijn schrijfprogramma had immers al een map met de naam "kerstverhaal", dus moest ik er wel een jaartal bij plakken. Pas later besefte ik dat de definitieve titel niet ideaal was. Voor wie het zich nog steeds afvraagt: "hilsen" zijn groeten, maar dan in het Noors.
En dan is er nog De sleutel
Bij De Sleutel was er van meet af aan geen twijfel. De titel stond er. Het verhaal veranderde drastisch nadat ik het de eerste keer herlas, maar de naam bleef overeind. In Voer voor de vuilnisbak las je hierover meer.
Tot slot: wat nog komt
Voor mijn kerstverhaal van 2025 koos ik Landhuis in de sneeuw als werktitel. De definitieve titel? Die laat ik nog even sudderen. (Daarover las je meer in deze blog.)
En dan is er nog de nieuwe roman-in-wording. De werktitel is Amerikalei. Alvast een mogelijk misverstand uit de weg ruimen: het is louter toeval dat een gezinslid daar samen met haar vriend daar een appartement huurt. Het is misschien iets minder toeval dat ik destijds op dezelfde hogeschool les volgde als het gezinslid in kwestie... (Het feit op zich is natuurlijk toeval. Ik bedoel maar dat de Amerikalei al langer een rol speelt in mijn leven.) In elk geval: de werktitel begon als Amerikalei "+ huisnummer", maar omdat ik wist dat ik hierover zou bloggen, heb ik dat nummer laten vallen. Te Googlebaar.
Misschien nog leuk om weten: het huis dat model staat voor de woning van het hoofdpersonage is niet te vinden op de Amerikalei in Antwerpen. Het is een huis aan de Karel de Preterlei in Borgerhout dat model stond. Nadat ik een paar keer in Antwerpen had rondgelopen en heel wat gevels had bekeken, botste ik er (figuurlijk) op tijdens een uitstapje voor het werk. Maar toen zat de werktitel al net iets te stevig in mijn hoofd om hem alsnog te veranderen.
En jij?
Welke werktitels hebben jouw verhaal gedragen? Welke titels bleven, welke verdwenen? Laat het me weten in de reacties of stuur me een berichtje. Ik ben benieuwd hoe anderen omgaan met het vinden van de juiste naam.