Toen ik (lang geleden) begon met schrijven, had ik nooit gedacht dat het ook mijn ervaring als lezer zou veranderen. Vroeger kon ik me volledig verliezen in een boek, maar nu betrap ik mezelf erop dat ik tijdens het lezen vaak stilsta bij verhaaltechnische keuzes. Waarom plaatst de auteur deze scène hier? Waarom gedraagt dit personage zich zo? Het is alsof ik een tweede bril draag, een die me niet alleen het verhaal toont, maar ook het vakmanschap erachter.
Het oog van de schrijver
Als schrijver lees ik niet alleen wat er op de pagina staat, maar ook wat erachter schuilgaat. Ik zie de keuzes en overwegingen die een auteur heeft moeten maken. Dat betekent dat ik tijdens het lezen onbewust verschillende elementen analyseer:
- Structuur: Hoe is het verhaal opgebouwd? Heeft de auteur een chronologische volgorde gekozen of wordt er met flashbacks gewerkt? Ik let op de spanningsboog en hoe de hoofdstukken eindigen – zijn het cliffhangers of rustpunten?
- Karakterontwikkeling: Personages zijn de ruggengraat van elk verhaal. Wat maakt ze geloofwaardig? Hoe groeien ze gedurende het boek? Als ik een personage niet helemaal begrijp, stel ik mezelf de vraag: wat ontbreekt er in de uitwerking?
- Stijl: De stem van een auteur is uniek. Ik let op hoe taal wordt gebruikt om sfeer en emoties over te brengen. Zijn de zinnen kort en bondig of juist uitgebreid en beschrijvend? En hoe werkt dat voor het verhaal?
- Plotwendingen: Als schrijver probeer ik te begrijpen hoe een plotwending is opgebouwd. Waren er subtiele hints die erop wezen? Of kwam het volledig uit de lucht vallen? Wat maakt een twist effectief?
Genieten en analyseren
Je zou denken dat deze analytische blik het leesplezier wegneemt. Meestal is dat niet het geval. Integendeel: het maakt mijn waardering voor goed geschreven boeken alleen maar groter. Wanneer een auteur een briljante structuur heeft opgezet of een onvergetelijk personage heeft gecreëerd, wil ik dat als schrijver ook kunnen of doen. Natuurlijk wil ik niets klakkeloos overnemen, dat zou plagiaat zijn. Steal Like an Artist noemde Austin Kleon het; je laten inspireren door andere bronnen.
Toch heeft deze schrijversblik ook nadelen. Zo raakte ik tijdens een ochtendwandeling vorige week mijn focus op het verhaal volledig kwijt toen ik een prachtig geplaatste flashforward hoorde. In plaats daarvan was ik de eerste minuten bezig met deze techniek en de impact ervan te analyseren. Het luisterboek speelde ondertussen rustig verder, waardoor ik een deel van het verhaal miste en moest terugspoelen naar waar ik vermoedde de draad te zijn kwijtgeraakt. Jammer genoeg is de Kobo-app niet de meest gebruiksvriendelijke ter wereld en eindigde de verhaaltechnische flashforward in een wandelstilstand en een portie gevloek. Had ik maar gewoon geluisterd en het verhaal gevolgd...
(Voor de nieuwsgierige lezer: het gaat over 'Ik kom hier nog op terug' van Rob van Essen, dat onlangs nog het boek van de week was op mijn sociale media. Het antwoord op de vraag die ik me toen stelde is trouwens 'ja'. Al had ik op het einde even een meen-je-dit-nu-momentje, om daar even later alweer anders over te denken.)
Een rijkere leeservaring
Door zelf te schrijven, begrijp ik hoeveel moeite en liefde er in een boek zit. Elk detail – hoe klein ook – is het resultaat van een bewuste keuze. Het heeft me geleerd om de subtiliteiten in verhalen meer te waarderen. Ik zie nu hoe een enkele zin of een kleine handeling van een personage een hele wereld kan oproepen.
Vraag van de week: hoe zit het met jou? Heeft jouw creativiteit – of dat nu schrijven, schilderen of muziek maken is – invloed op hoe je andere werken ervaart? Deel je ervaring; ik ben benieuwd naar jouw blik!
De schrijvende lezer